Rak jelita

Jelita są częścią układu pokarmowego. W układzie pokarmowym pożywienie jest rozkładane i wchłaniane, aby organizm mógł je wykorzystać.

Jelito składa się z dwóch części:

• jelita cienkiego,
• jelita grubego.

Jelito grube dzieli się na 3 części. Są to:

• okrężnica
• odbytnica
• odbyt.

Jelito

Zespół opieki medycznej spotyka się, aby zaplanować najlepszy sposób leczenia w konkretnej sytuacji. Następnie lekarz lub pielęgniarka rozmawia z pacjentem na następujące tematy:

• stadium zaawansowania nowotworu i stopień jego złośliwości,
• ogólny stan zdrowia pacjenta
• sposoby leczenia i możliwe skutki uboczne
• co pacjent sądzi na temat dostępnych sposobów leczenia.

Sposoby leczenia raka jelita to:

• operacja (zabieg chirurgiczny)
• farmakoterapia (chemioterapia, terapia celowana lub immunoterapia)
• radioterapia

Wiele osób leczy się z użyciem więcej niż jednej metody leczenia, np. operacyjnie, a następnie za pomocą chemioterapii lub radioterapii.

Operacja w celu usunięcia nowotworu to najczęstsza metoda leczenia raka jelita.

Niekiedy bardzo mały rak jelita w bardzo wczesnym stadium można wyeliminować za pomocą zabiegu zwanego wycięciem miejscowym. Usuwa się wówczas nowotwór za pomocą narzędzi chirurgicznych, które wprowadzane są przez odbyt. Chirurg nie musi przecinać brzucha.

U większości chorych usuwa się operacyjnie część jelita. Zazwyczaj chirurg usuwa także węzły chłonne znajdujące się w pobliżu guza. Dzieje się tak dlatego, że komórki rakowe mogą rozprzestrzeniać się na węzły chłonne.

Operacja może zostać przeprowadzona jako:

• operacja otwarta – chirurg wykonuje jedno duże nacięcie, przez które usuwa guz,
• operacja laparoskopowa – chirurg wykonuje 4 lub 5 małych nacięć. Przez nacięcia wprowadza narzędzia chirurgiczne, za pomocą których usuwa nowotwór. Zazwyczaj po zabiegu laparoskopowym pacjent szybciej odzyskuje siły niż po operacji otwartej.

• Hemikolektomia – usunięcie połowy okrężnicy. Zabieg ten może zostać wykonany po prawej lub po lewej stronie, w zależności od miejsca, w którym znajduje się nowotwór.
• Wycięcie esicy – usunięcie okrężnicy esowatej (esicy).

Po usunięciu części jelita, w której znajduje się nowotwór, chirurg łączy ze sobą oba końce jelita. U niektórych pacjentów trzeba usunąć całą okrężnicę. Taki zabieg nazywa się kolektomią całkowitą (radykalną/totalną). Jeśli pacjent wymaga takiego rodzaju operacji, dowie się o tym od swojego lekarza.

Hemikolektomia lewostronna

Hemikolektomia prawostronna

Wycięcie esicy

U niektórych pacjentów trzeba wykonać stomię. Zabieg ten polega na chirurgicznym połączeniu końca jelita z powierzchnią brzucha. Kał wydala się wówczas poprzez stomię do specjalnego, noszonego przy sobie woreczka. Istnieją różne rodzaje stomii:

Stomia i woreczek stomijny (kolostomia)

Stomia i worek stomijny (ileostomia)

Pielęgniarka stomijna pokaże pacjentowi, jak dbać o stomię oraz przekaże mu więcej porad i informacji. Pielęgniarka stomijna to pielęgniarka specjalizująca się w opiece stomijnej. Pomocna może okazać się rozmowa z inną osobą, która ma stomię. Pielęgniarka może pomóc w nawiązaniu kontaktu z kimś takim. Pielęgniarka nauczy pacjenta, jak dbać o stomię w domu. Czasami takie rozwiązanie potrzebne jest tylko przez jakiś czas po operacji, aby jelito mogło się zagoić. Niekiedy jednak jest wprowadzane na stałe. Lekarz poinformuje pacjenta, jeśli trzeba będzie u niego wykonać stomię i ewentualnie na jak długo.

W przypadku bardzo małego raka odbytnicy może zostać wykonana operacja zwana wycięciem miejscowym. Raka można zwykle usunąć przez odbyt. Oznacza to, że chirurg nie musi przecinać brzucha.

Konieczne może być wykonanie większej operacji, aby usunąć nowotwór oraz część tkanki tłuszczowej i węzłów chłonnych położonych wokół odbytnicy. Istnieją dwa rodzaje tej operacji:

• Resekcja przednia – chirurg usuwa część odbytnicy zaatakowaną przez nowotwór. Następnie łączy dwa końce jelita ze sobą.
• Resekcja brzuszno-kroczowa – stosowana zazwyczaj w przypadku raka znajdującego się w pobliżu odbytu. W tym przypadku lekarz usuwa odbytnicę i odbyt. Po takiej operacji konieczne jest wykonanie stomii na stałe.

Resekcja przednia

Resekcja brzuszno-kroczowa

Czasami rak blokuje jelito i uniemożliwia przesuwanie się kału. Może to wywołać ból brzucha i wymioty. Niekiedy lekarz jest w stanie wprowadzić do jelita małą rurkę (tzw. stent), aby jelito pozostało drożne. U niektórych osób trzeba usunąć zablokowany odcinek jelita podczas operacji chirurgicznej.

Jeśli nowotwór rozprzestrzenił się na inne części ciała, np. wątrobę lub płuca, czasami można usunąć nowotwór operacyjnie.

Więcej informacji w języku polskim na temat operacji i niektórych możliwych skutków ubocznych znajduje się na naszej stronie internetowej: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish

Chemioterapia polega na stosowaniu leków przeciwnowotworowych w celu zniszczenia komórek rakowych. W przypadku raka jelita we wczesnym stadium chemioterapia nie jest zazwyczaj wymagana. Chemioterapia może być stosowana:

• po zabiegu chirurgicznym, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby nowotworowej;
• przed zabiegiem chirurgicznym, aby zmniejszyć guz i obniżyć ryzyko jego nawrotu;
• jako główna metoda leczenia raka z przerzutami.

Chemioterapia może wywołać skutki uboczne, które pogarszają samopoczucie pacjenta. Skutki uboczne zależą od rodzaju leku. Należą do nich:

• większe prawdopodobieństwo infekcji,
• uczucie zmęczenia,
• nudności i wymioty,
• biegunka – wydalanie większej niż zwykle ilości stolca (kału) lub oddawanie wodnistych albo luźnych stolców,
• owrzodzeniew obrębie jamy ustnej,
• utrata włosów.

Lekarz może omówić z pacjentem możliwe skutki uboczne i sposoby radzenia sobie z nimi. Większość skutków ubocznych można ograniczyć za pomocą leków. Większość z nich ustępuje po zakończeniu chemioterapii.

Więcej informacji na temat chemioterapii w języku polskim znajduje się naszej stronie internetowej: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish

Radioterapia polega na stosowaniu promieni rentgenowskich o dużej energii w celu zniszczenia komórek nowotworowych. Zazwyczaj w leczeniu raka okrężnicy nie stosuje się radioterapii. Jest to powszechna metoda leczenia w przypadku raka odbytnicy.

Radioterapia może zostać zastosowana przed operacją, której celem jest usunięcie raka odbytnicy. Może sprawić, że nowotwór zmniejszy się i będzie łatwiejszy do usunięcia, a także zmniejszyć ryzyko nawrotu raka odbytnicy.

Radioterapię zwykle należy zastosować co najmniej 6 tygodni przed operacją. Radioterapia może zostać zastosowana po operacji, jeśli istnieje ryzyko, że pewna część nowotworu nie została usunięta.

Jeśli rak odbytnicy rozprzestrzenił się lub nastąpił jego nawrót, pacjent może zostać poddany radioterapii, aby zmniejszyć nowotwór. Może ona także pomóc złagodzić objawy takie jak ból.

Skutki uboczne radioterapii w przypadku raka odbytnicy obejmują:

• zmęczenie,
• zmiany skórne,
• zmiany w jelitach,
• zmiany w pęcherzu moczowym.

Więcej informacji w języku polskim na temat radioterapii i niektórych możliwych skutków ubocznych znajduje się na naszej stronie internetowej: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish

W przypadku raka odbytnicy konieczna może być chemioradioterapia. W tej sytuacji pacjent jednocześnie otrzymuje chemioterapię i radioterapię. Takie leczenie może być bardziej skuteczne niż sama chemioterapia lub radioterapia. Połączenie tych terapii może nasilić skutki uboczne.

Leki w terapii celowanej działają na komórkę rakową lub obszar wokół niej, aby uniemożliwić jej przetrwanie i dalszy rozwój. Niekiedy terapie celowane są stosowane w leczeniu raka jelita, który rozprzestrzenił się na inne części ciała.

Terapia celowana może być stosowana w połączeniu z chemioterapią. Może ona powodować różne skutki uboczne. Mogą one obejmować:

• wysuszoną skórę lub wysypkę,
• biegunkę,
• nudności,
• objawy grypopodobne.

Większość skutków ubocznych można ograniczyć za pomocą leków i skutki te ustępują po zakończeniu leczenia.

Leki immunoterapeutyczne posługują się układem odpornościowym w celu odnajdywania i atakowania komórek nowotworowych. Stosuje się je do leczenia raka jelita grubego z przerzutami na inne części ciała.

Działania niepożądane immunoterapii obejmują:

• biegunkę,
• zmiany skórne
• ból stawów,
• uczucie zmęczenia.

Po zakończeniu leczenia pacjent powinien regularnie zgłaszać się na kontrole i może być kierowany na badania. Zazwyczaj jest on objęty taką opieką aż do 5 lat.

Jeśli pacjent zauważy jakiekolwiek nowe objawy między wizytami kontrolnymi, powinien jak najszybciej poinformować o tym lekarza rodzinnego, onkologa lub pielęgniarkę onkologiczną.

Jeśli ktoś ma nowotwór i nie mówi po angielsku, może się obawiać, że to wpłynie na jego leczenie i opiekę. Zespół opieki zdrowotnej powinien jednak zaoferować każdemu poziom opieki i wsparcia oraz informacje, które spełniają jego potrzeby.

Wiemy, że czasami pacjenci mogą doświadczać dodatkowych trudności, próbując uzyskać właściwe wsparcie. Na przykład jeśli ktoś pracuje zawodowo lub ma rodzinę, może być mu trudno znaleźć czas, aby zgłaszać się na wizyty w szpitalu. Może także martwić się o pieniądze i koszty dojazdu. Wszystko to może wywoływać stres i można nie wiedzieć, jak sobie z tym poradzić.

Osobom z nowotworami oferujemy także dotacje od fundacji Macmillan. Są to jednorazowe kwoty pieniędzy, które można przeznaczyć na takie wydatki, jak parking szpitalny, przejazdy, opiekę nad dziećmi czy rachunki za ogrzewanie.

Dysponujemy informacjami w języku polskim na następujące tematy:

Aby przejrzeć te informacje, należy wejść na stronę:macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish