Rak płuca
Rak płuca
Niniejsze informacje dotyczą raka płuca i sposobów jego leczenia.
Informacje tu zawarte dotyczą raka, który zaczyna tworzyć się w płucu (pierwotny rak płuca).
Nie dotyczą raka, który zaczyna się w innym miejscu w organizmie i rozprzestrzenia się do płuc (wtórny rak płuca).
Znaczenie wszystkich pogrubionych pojęć zostało wyjaśnione w wykazie na końcu tej publikacji.
Odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące przedstawionych tutaj informacji można uzyskać od lekarza lub pielęgniarki w szpitalu, w którym odbywa się leczenie.
Można także zadzwonić do organizacji Macmillan Cancer Support pod darmowy numer telefonu 0808 808 0000, 7 dni w tygodniu, w godzinach od 8.00 do 20.00. Dostępna jest pomoc tłumaczy, więc można skontaktować się z nami w swoim języku ojczystym. Po połączeniu się z naszą linią należy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się kontynuować rozmowę (należy powiedzieć „połlysz”).
Więcej informacji na temat chorób nowotworowych w języku polskim znajduje się na stronie macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish
Płuca
W klatce piersiowej mamy dwa płuca, dzięki którym możemy oddychać.
Gdy bierzemy oddech, powietrze przechodzi z nosa lub ust do tchawicy (łac. trachea), która dzieli się na dwie rurki, a każda z nich prowadzi do jednego płuca. Rurki te nazywane są prawym i lewym oskrzelem. Rozgałęziają się one na mniejsze rurki, nazywane oskrzelikami. Oskrzeliki są zakończone milionami malutkich torebek wypełnionych powietrzem, nazywanych pęcherzykami płucnymi. W pęcherzykach płucnych tlen z powietrza, którym oddychamy, przedostaje się do krwi.
Rak płuca
Wszystkie części ciała składają się z małych komórek. Rak płuca pojawia się, gdy komórki w płucu powiększają się w niekontrolowany sposób i tworzą grudkę nazywaną guzem.
Istnieją dwa główne rodzaje raka płuca:
- niedrobnokomórkowy rak płuc– to najczęściej występujący rak płuc, który występuje w trzech głównych odmianach: rak gruczołowy, rak kolczystokomórkowy i rak wielkokomórkowy płuc.
- drobnokomórkowy rak płuc – około 1 na 7 (15%) przypadków raka płuc to drobnokomórkowy rak płuc.
Najczęściej rak płuca jest spowodowany paleniem papierosów. Jednak mniej więcej 1 na 10 osób (10%) chorujących na raka płuca nigdy nie paliła.
Zazwyczaj lekarz zaleca rzucenie palenia osobom, które to robią. Może to poprawić skuteczność leczenia i ograniczyć skutki uboczne. Jest to także korzystne dla zdrowia w długiej perspektywie czasowej. Lekarz lub szpital może zaoferować metody leczenia, które pomogą w rzuceniu palenia.
Rak płuca nie jest zakaźny. To oznacza, że nie można zarazić nim innych osób.
Stadia raka płuca
Lekarz przeprowadza badania, aby określić stadium raka płuca. Stadium nowotworu określa jego rozmiar i to, czy się rozprzestrzenił. Czasami komórki nowotworowe rozprzestrzeniają się poprzez krew lub układ limfatyczny na inne części ciała.
Znajomość stadium nowotworu pomaga lekarzom dobrać najlepszy sposób leczenia.
Wyróżnia się cztery stadia raka płuca:
- Stadium 1 – Rak jest niewielki i obejmuje tylko płuco.
- Stadium 2 lub 3 – Rak w płucu jest większy. Zazwyczaj rozprzestrzenia się na obszary wokół płuca
- Stadium 4 – Rak rozprzestrzenia się coraz bardziej, na przykład zajmuje drugie płuco lub inne organy.
W przypadku drobnokomórkowego raka płuca lekarze mogą używać innego systemu klasyfikacji stadiów. Zgodnie z nim istnieją dwa stadia raka płuca – choroba ograniczona i choroba uogólniona. Lekarz wyjaśni ten sposób klasyfikacji, jeśli go stosuje.
Planowanie leczenia
Zespół opieki medycznej planuje najlepszy sposób leczenia dla danego pacjenta. Lekarz lub pielęgniarka omawia ten plan z pacjentem. Sposób leczenia zależy od kilku czynników, takich jak:
- rodzaj raka płuca, na który cierpi pacjent
- stadium zaawansowania raka
- korzyści i zagrożenia związane z różnymi metodami leczenia
- ogólny stan zdrowia pacjenta
- osobiste preferencje.
Rozmowa z zespołem opieki medycznej
Należy omówić z onkologiem lub pielęgniarką wybrany sposób leczenia, aby zrozumieć jego konsekwencje. Można także porozmawiać na ten temat z członkiem rodziny lub przyjacielem.
Po rozmowie lekarz zazwyczaj prosi pacjenta o podpisanie formularza, w którym pacjent stwierdza, że rozumie, na czym polega leczenie, i wyraża na nie zgodę. Jest to nazywane wyrażeniem zgody. Lekarz nie zastosuje żadnego leczenia, o ile pacjent nie wyraził na nie zgody.
Na spotkanie warto przyjść z osobą, która mówi zarówno po polsku, jak i po angielsku. Szpital może też zamówić dla pacjenta usługi tłumacza. W razie takiej potrzeby należy poprosić o to pielęgniarkę.
Pytania, które należy zadać na temat leczenia
Oto kilka pytań, które pacjent może chcieć zadać swojemu zespołowi opieki medycznej, aby zrozumieć, na czym polega leczenie i jakie może mieć skutki:
- Jaki jest cel tego leczenia?
- Jakie są dostępne metody leczenia?
- Jakie są korzyści, zagrożenia i skutki uboczne każdej metody leczenia?
- W jaki sposób leczenie wpłynie na moje codzienne życie?
- Z kim mogę porozmawiać o tym, jak się czuję?
Metody leczenia raka płuca
Sposoby leczenia raka płuca to:
- operacja (zabieg chirurgiczny)
- farmakoterapia (chemioterapia i terapia celowana)
- radioterapia.
U jednego pacjenta może zostać zastosowana więcej niż jedna metoda leczenia. Metoda leczenia zależy także od rodzaju raka płuca i jego stadium.
Leczenie chirurgiczne
U niektórych osób raka można wyleczyć za pomocą operacji chirurgicznej. Zależy to od rodzaju i stadium raka oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W przypadku drobnokomórkowego raka płuca zabieg chirurgiczny stosuje się rzadko. Zamiast leczenia chirurgicznego korzysta się z innych metod.
Przed operacją pacjent przechodzi badania, aby stwierdzić, na ile skutecznie działają mu płuca. Trzy podstawowe typy operacji mające na celu usunięcie raka płuca są wymienione poniżej.
Niekiedy usuwa się dwa płaty płuca. Chirurg przeprowadza tego rodzaju zabieg, jeżeli rak zajmuje dwa płaty obok siebie. Taki zabieg nazywa się niekiedy bilobektomią (ang. bilobectomy [bilobe'ktomi].
Posiadamy dodatkowe materiały informacyjne w języku polskim na temat planowania zabiegów chirurgicznych oraz ich spodziewanych konsekwencji. Prosimy wejść na stronę: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish
Chemioterapia
Chemioterapia polega na stosowaniu leków w celu zniszczenia komórek rakowych.
Chemioterapia może być stosowana na różnych etapach leczenia i do różnych celów.
| Kiedy? | Dlaczego? |
| Przed operacją chirurgiczną lub radioterapią | Aby zmniejszyć guza |
| Po operacji chirurgicznej lub radioterapii | Aby zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe |
| Jednocześnie z radioterapią (takie leczenie nazywa się „chemioradioterapią”, ang. chemoradiation ['kimou'rejdi'ejszen]) | Ta intensywna metoda leczenia może być stosowana, jeśli operacja nie jest możliwa lub jeśli rak rozprzestrzenił się poza płuco. |
| Uzupełnia ona terapię celowaną lub immunoterapię (ang. targeted drugs ['ta:gited 'drags], immunotherapy [im'juno'terapi]). | Jako leczenie wspomagające, aby zmniejszyć i kontrolować rozwój guza. |
| Samodzielnie, aby kontrolować raka w stadium zaawansowanym (takie leczenie nazywa się leczeniem paliatywnym) | Aby kontrolować raka w stadium zaawansowanym i pomóc ograniczyć objawy |
Chemioterapia jest zwykle podzielona na kilka sesji, pomiędzy którymi występują okresy odpoczynku. Zazwyczaj leki podaje się dożylnie w postaci kroplówki lub zastrzyku. Lekarz informuje pacjenta, ile sesji leczenia potrzeba i ile czasu one zajmą. Realizacja schematu leczenia chemioterapią może potrwać kilka miesięcy.
Niektóre osoby z niedrobnokomórkowym rakiem płuca kontynuują chemioterapię, jeżeli leczenie przynosi dobre efekty. Takie postępowanie nazywa się terapią podtrzymującą.
Skutki uboczne chemioterapii
Chemioterapia może wywołać skutki uboczne, które pogarszają samopoczucie pacjenta. Jeżeli pacjenci otrzymują chemioterapię w połączeniu z radioterapią, skutki uboczne mogą być bardziej dolegliwe.
Lekarz może omówić z pacjentem możliwe skutki uboczne i sposoby radzenia sobie z nimi. Większość skutków ubocznych można kontrolować za pomocą innych leków i większość z nich ustępuje po zakończeniu chemioterapii.
Posiadamy dodatkowe materiały informacyjne w języku polskim dotyczące chemioterapii i niektórych jej skutków ubocznych. Prosimy wejść na stronę:
Radioterapia
Radioterapia polega na stosowaniu promieni o dużej energii, takich jak promienie Roentgena, w celu zniszczenia komórek nowotworowych. Ta metoda leczenia może być stosowana z różnych powodów.
| Kiedy? | Dlaczego? |
| Samodzielnie, jako główna metoda leczenia | Aby spróbować wyleczyć raka płuca we wczesnym stadium |
| Po operacji | Aby zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe |
| Jednocześnie z chemioterapią (takie leczenie nazywa się „chemioradioterapią”, ang. chemoradiation ['kimou'rejdi'ejszen]) | Ta intensywna metoda leczenia może być stosowana, jeśli operacja nie jest możliwa lub jeśli rak rozprzestrzenił się poza płuco. |
| Przed lub po chemioterapii | Aby zmniejszyć lub kontrolować rozwój guza |
| Samodzielnie, aby kontrolować objawy (takie leczenie nazywa się leczeniem paliatywnym) | Aby kontrolować objawy wywołane przez nowotwór, takie jak brak tchu czy ból |
U niektórych osób cierpiących na drobnokomórkowego raka płuc stosuje się radioterapię mózgu. Ma to zapobiec przekształceniu się komórek nowotworowych, które przedostały się do mózgu, w nowy guz. Jeśli potrzebny jest ten rodzaj leczenia, lekarz lub pielęgniarka wyjaśnią kwestie z nim związane.
Istnieją różne sposoby stosowania radioterapii. Często do tego celu używa się urządzenia znajdującego się na zewnątrz ciała (radioterapia zewnętrzna).
Onkolog przedstawi pacjentowi więcej informacji o użytym rodzaju radioterapii.
Wiele osób leczy się radioterapią w trybie ambulatoryjnym. To oznacza, że pacjent zgłasza się do szpitala na leczenie i tego samego dnia wraca do domu.
Plan leczenia zależy od rodzaju raka płuca, jego stadium oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Onkolog wyjaśnia, na czym polega leczenie radioterapią.
Posiadamy dodatkowe materiały informacyjne w języku polskim dotyczące radioterapii. Prosimy wejść na stronę: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish
Terapia celowana i immunoterapia
Leki tego rodzaju mogą być stosowane w leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuca, który rozprzestrzenił się na inne organy. Mogą także pomóc w zmniejszeniu guza i spowolnieniu jego rozrostu. W ramach leczenia można przyjmować tylko leki lub łączyć je z chemioterapią.
Terapia celowana może zapobiec powiększaniu i namnażaniu się komórek nowotworowych. Leki mają postać tabletek lub kapsułek. Niekiedy potrzebne jest przeprowadzenie badań, aby stwierdzić, czy takie leczenie może pomóc danemu pacjentowi. Jeżeli leki działają, mogą stanowić pierwszy etap leczenia.
Immunoterapia pomaga układowi odpornościowemu rozpoznać i zniszczyć komórki nowotworowe. Leki podaje się dożylnie w postaci wlewu. Niekiedy immunoterapię stosuje się w połączeniu z inną terapią celowaną lub innymi lekami wspomagającymi układ odpornościowy.
Inne metody leczenia
W leczeniu i ograniczaniu objawów raka płuca stosuje się także inne metody.
Ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RFA) wykorzystuje ciepło do niszczenia komórek nowotworowych. Lekarz umieszcza igłę w guzie i przepuszcza przez nią prąd elektryczny, aby zniszczyć komórki nowotworowe.
Terapia fotodynamiczna (PDT) wykorzystuje światło, aby niszczyć komórki nowotworowe. Najpierw pacjent otrzymuje specjalny lek, który jest wrażliwy na światło. Następnie odczekuje się kilka godzin, aby lek został wchłonięty przez komórki nowotworowe. Po kilku godzinach lekarz wprowadza rurkę do tchawicy (patrz strona 2) i świeci światłem na guz znajdujący się w płucu. Światło uaktywnia lek, który z kolei pomaga zniszczyć komórki nowotworowe.
Kontrolowanie objawów
Jeśli rak jest w stadium zaawansowanym, istnieje wiele sposobów kontrolowania objawów choroby. Lekarz może zapisać różne leki ograniczające objawy. Zawsze należy poinformować lekarza, jeśli objawy nie złagodniały.
Zablokowane drogi oddechowe
Czasami rak płuca może zablokować lub zwęzić jeden lub więcej odcinków w płucach. To może doprowadzić do braku tchu. Aby udrożnić drogi oddechowe, można stosować różne metody:
- W niektórych metodach leczenia wykorzystuje się bardzo niskie temperatury w celu zamrożenia i zniszczenia komórek nowotworowych.
- Istnieją metody leczenia wykorzystujące prąd elektryczny do niszczenia komórek nowotworowych.
- Radioterapia może być także stosowana do niszczenia nowotworu wewnętrznie.
- W drogach oddechowych umieszcza się małą rurkę, tzw. stent, aby nie doszło do zamknięcia się danego odcinka przewodu oddechowego.
Zbieranie się płynu
Jeśli w płucu gromadzi się płyn, lekarz zazwyczaj usuwa go za pomocą igły i rurki drenażowej. Czasami można także zastosować procedurę, która pomaga zatrzymać zbieranie się płynu wokół płuc.
Po zakończeniu leczenia
Po zakończeniu leczenia pacjent powinien regularnie zgłaszać się na kontrole i badania. Może to trwać przez kilka lat. Na początku odbywa się to dość regularnie, ale z czasem coraz rzadziej.
Odczucia pacjenta
Po otrzymaniu informacji, że ma się raka, można się czuć przytłoczonym i odczuwać wiele różnych emocji. Niektórzy są zdenerwowani, zszokowani lub zaniepokojeni, podczas gdy inni są źli, czują się winni albo samotni. W takiej sytuacji żadne emocje nie są ani właściwe, ani niewłaściwe. Istnieje wiele sposobów radzenia sobie z emocjami.
Pomocna może okazać się rozmowa z bliskim przyjacielem lub krewnym. Należy pamiętać o tym, że pomoc jest zawsze dostępna, jeśli się jej potrzebuje. W razie kłopotów z radzeniem sobie z sytuacją należy porozmawiać ze swoim lekarzem lub pielęgniarką. Niektórym osobom bardzo pomaga pomoc psychologa. Lekarz lub pielęgniarka może wystawić odpowiednie skierowanie.
Jak organizacja Macmillan może pomóc?
W Macmillan wiemy, jak diagnoza raka może wpłynąć na całe życie pacjenta i dlatego jesteśmy tu, aby wspierać chorych.
Linia wsparcia Macmillan
Dysponujemy pomocą tłumaczy, więc można z nami porozmawiać w swoim własnym języku. Wystarczy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się rozmawiać.
Możemy odpowiedzieć na pytania natury medycznej, przekazać informacje na temat wsparcia finansowego lub po prostu wysłuchać pacjenta, jeśli chce z kimś porozmawiać. Nasza bezpłatna, poufna linia telefoniczna jest czynna 7 dni w tygodniu w godzinach od 08:00 do 20:00. Jej numer to 0808 808 0000.
Witryna internetowa Macmillan
W naszej witrynie można znaleźć mnóstwo informacji w języku angielskim na temat nowotworów. Mamy również więcej informacji w innych językach na stronie macmillan.org.uk/translations.
Możemy również przetłumaczyć informacje na życzenie pacjenta. Prosimy o wiadomość e-mail pod adresem: informationproductionteam@macmillan.org.ukaby podzielić się swoimi życzeniami.
Centra informacji
Nasze centra informacji i wsparcia są zlokalizowane w szpitalach, bibliotekach i punktach mobilnych. Zachęcamy do wizyty w takim centrum, gdzie można zasięgnąć informacji i porozmawiać z kimś w cztery oczy. Najbliższe centra można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/informationcentres lub dzwoniąc pod nasz numer 0808 808 0000.
Lokalne grupy wsparcia
W grupie wsparcia można porozmawiać z innymi osobami zmagającymi się z chorobą nowotworową. Informacje na temat swoich lokalnych grup wsparcia można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/supportgroups lub dzwoniąc pod numer 0808 808 0000.
Społeczność internetowa Macmillan
Z innymi osobami dotkniętymi nowotworem można porozmawiać na stronie: macmillan.org.uk/community
Można nawiązywać kontakt przez całą dobę. Można podzielić się swoim doświadczeniem, zadać pytania lub poczytać wpisy innych osób.
Więcej informacji w języku polskim
Dysponujemy informacjami w języku polskim na następujące tematy:
-
Sposoby radzenia sobie z rakiem
- Nowotwór a koronawirus
- Opieka nad osobami chorymi na nowotwór w Wielkiej Brytanii
- Świadczenia dla osób cierpiących na nowotwór
- Problemy żywieniowe a nowotwory
- U schyłku życia
- Opieka zdrowotna dla uchodźców i osób ubiegających się o azyl
- Zdrowe żywienie
- Pomoc finansowa dla osób cierpiących na nowotwór
- Jeśli zdiagnozowano nowotwór
- Osoby LGBTQ+ i nowotwory
- Sepsa (posocznica) a nowotwory
- Skutki uboczne leczenia nowotworu
- Zmęczenie (znużenie) a nowotwór
-
Rodzaje nowotworów
- Rak piersi
- Rak szyjki macicy
- Nowotwór jelita grubego
- Nowotwór płuc
- Nowotwór prostaty (gruczołu krokowego, stercza)
-
Metody leczenia
Aby przejrzeć te informacje, należy wejść na stronę:macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish
Źródła i podziękowania
Niniejsza broszura informacyjna została napisana oraz zredagowana przez zespół Cancer Information Development organizacji Macmillan Cancer Support. Została ona przetłumaczona przez profesjonalne biuro tłumaczeń.
Zawarte tu informacje pochodzą z ulotki Macmillan pod tytułem „Understanding lung cancer” (Zrozumieć raka płuc). Możemy przesłać egzemplarz tej publikacji, ale jej pełna treść jest dostępna tylko w języku angielskim.
Niniejsza broszura została przejrzana przez odpowiednich specjalistów i zatwierdzona przez naszego głównego redaktora medycznego, doktora Davida Gilligana, specjalistę onkologa. Dziękujemy także osobom dotkniętym chorobą nowotworową, które pomogły w redagowaniu tych informacji.
Wszystkie podawane przez nas informacje są oparte na najlepszych dostępnych danych naukowych. Aby uzyskać więcej informacji na temat źródeł, z których korzystamy, prosimy skontaktować się z nami, pisząc na adres: cancerinformationteam@macmillan.org.uk.
Ostatnia edycja tekstu: 2020 r.
Następna zaplanowana edycja
Dokładamy wszelkich starań, aby przekazywane przez nas informacje były dokładne, jednak nie można zakładać, że odzwierciedlają one obecny stan badań medycznych, który nieustannie ulega zmianom. Osoby, które martwią się swoim stanem zdrowia, powinny skonsultować się z lekarzem. Organizacja Macmillan nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody wynikające z nieścisłości podanych tutaj informacji lub informacji pochodzących od osób trzecich, takich jak informacje przedstawione na stronach internetowych, do których łącza znajdują się w naszej witrynie.
© Macmillan Cancer Support 2020. Organizacja charytatywna zarejestrowana w Anglii i Walii (261017), Szkocji (SC039907) oraz na Wyspie Man (604). Adres siedziby: 89 Albert Embankment, London, SE1 7UQ.