Chemioterapia

Niniejsza broszura dotyczy chemioterapii.

Znaczenie wszystkich pogrubionych pojęć zostało wyjaśnione w wykazie na końcu tej publikacji. W słowniczku podano również sposób wymowy poszczególnych pojęć po angielsku.

Chemioterapia jest częścią leczenia stosowaną u wielu pacjentów chorych na nowotwór.

Niektórzy mogą także otrzymać inne rodzaje leczenia, np. leczenie operacyjne, radioterapię, leczenie celowane oraz leki przeciwnowotworowe. Lekarze w szpitalu omówią z pacjentem sposób leczenia. Mamy także informacje w języku polskim na temat powyższych metod leczenia.

Odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące przedstawionych tutaj informacji można uzyskać od lekarza, pielęgniarki lub farmaceuty w szpitalu, w którym odbywa się leczenie.

Można także zadzwonić do organizacji Macmillan Cancer Support pod darmowy numer telefonu 0808 808 0000, 7 dni w tygodniu, w godzinach od 08:00 do 20:00. Dysponujemy pomocą tłumaczy, więc można z nami porozmawiać w swoim własnym języku. Po połączeniu się z naszą linią należy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się kontynuować rozmowę.

Więcej informacji w innych językach znajduje się na stronie macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish.

Czym jest nowotwór?

Nowotwór zaczyna rozwijać się w komórkach ludzkiego organizmu. Komórki to małe cegiełki, które tworzą organy i tkanki ciała. Komórki otrzymują od ciała sygnały z informacjami o tym, kiedy mają rosnąć, a kiedy się dzielić, aby wytwarzać nowe komórki. Dzięki temu ciało rośnie i regeneruje się. Te komórki starzeją się, ulegają uszkodzeniu lub stają się zbędne. Kiedy się to dzieje, komórka dostaje sygnał od ciała, aby przestać funkcjonować i obumrzeć.

Czasami powstaje błąd w przekazywaniu sygnałów, w wyniku czego powstają nieprawidłowe komórki. Nieprawidłowe komórki czasem namnażają się, wytwarzając coraz więcej takich komórek. Komórki te tworzą narośl nazywaną guzem.

Nie każdy guz jest nowotworem. Guz, który nie jest nowotworem (guz łagodny), może rosnąć, ale nie może rozprzestrzeniać się na inne części ciała. Zazwyczaj stanowi problem tylko wówczas, gdy rośnie i uciska sąsiednie organy.

Guz, który jest nowotworem (guz złośliwy), może rozrastać się na otaczające go tkanki.

Komórki nowotworowe czasami odłączają się od pierwszego nowotworu i przemieszczają się poprzez krew lub układ limfatyczny do innych części ciała. Komórki nowotworowe, które przeniosą się w inne miejsce w organizmie i uformują nowego guza, są nazywane nowotworem wtórnym.

Czym jest chemioterapia?

Leki chemioterapeutyczne niszczą komórki nowotworowe, powodując ich obumieranie. Zdrowe komórki mogą także ulec uszkodzeniu, jednak zwykle się regenerują.

Chemioterapię można prowadzić na kilka różnych sposobów. W leczeniu może być stosowany jeden lub kilka leków. Większość leków chemioterapeutycznych trafia do krwiobiegu. Oznacza to, że mogą dotrzeć do komórek nowotworowych w dowolnym miejscu organizmu.

Kiedy stosuje się chemioterapię?

Chemioterapia może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z innymi metodami leczenia, takimi jak leczenie celowane, zabieg chirurgiczny czy radioterapia. Chemioterapia może być stosowana:

jako główna metoda leczenia w przypadku niektórych rodzajów nowotworu
przed zastosowaniem innych metod leczenia w celu zmniejszenia rozmiaru guza
jednocześnie z innymi metodami leczenia
po zastosowaniu innych metod leczenia, aby spróbować zapobiec nawrotowi nowotworu
aby poprawić samopoczucie chorego lub przedłużyć mu życie, jeśli nowotworu nie można wyleczyć.

Niekiedy chemioterapię stosuje się także w leczeniu chorób innych niż nowotwór.

Sposób stosowania chemioterapii

Chemioterapia zazwyczaj odbywa się w sesjach. Po każdej sesji następuje kilka dni odpoczynku, podczas których nie podaje się leków chemioterapeutycznych. Sesja wraz z okresem odpoczynku nazywa się cyklem leczenia. Liczba cykli leczenia zależy od rodzaju nowotworu. Onkolog powie pacjentowi, ile potrzeba cykli leczenia.

Leki chemioterapeutyczne można stosować na kilka różnych sposobów. Można je podawać:

w postaci zastrzyku dożylnego lub kroplówki dożylnej
w formie tabletek lub kapsułek
w formie zastrzyku podskórnego
w formie zastrzyku domięśniowego
w formie zastrzyku do kanału kręgowego (chemioterapia dokanałowa)
bezpośrednio w daną okolicę, np. do pęcherza moczowego
w formie kremu – w przypadku niektórych rodzajów nowotworu skóry.

Chemioterapia dożylna:

Większość leków chemioterapeutycznych podaje się dożylnie. Zazwyczaj podawane są one przez cienką rurkę nazywaną kaniulą. Pielęgniarka wprowadza kaniulę do żyły w ramieniu lub dłoni. Następnie łączy kaniulę z torebką zawierającą płyn lub ze strzykawką z lekiem chemioterapeutycznym. Kaniulę usuwa się, zanim pacjent wróci do domu.

Kaniula:

Leki chemioterapeutyczne można także podawać przez rurkę w ramieniu lub klatce piersiowej. Wkłucie wprowadzane do ramienia nazywamy kaniulą centralną. Wkłucie wprowadzane do klatki piersiowej nazywamy cewnikiem centralnym. Wkłucie pozostaje w ciele pacjenta przez cały okres leczenia. Jeśli potrzebne jest takie wkłucie, pielęgniarka omówi tę kwestię z pacjentem.

Cewnik centralny:

Kaniula centralna:

Wiele osób boi się, że chemioterapia będzie bolesna lub że podczas jej przyjmowania będą czuli się inaczej. Dożylne przyjmowanie leków chemioterapeutycznych nie powinno być bolesne, więc jeśli pacjent odczuwa ból, należy od razu powiedzieć o tym pielęgniarce.

Niekiedy leki chemioterapeutyczne podaje się choremu w domu za pomocą przenośnej pompy.

Przyjmowanie chemioterapii w postaci tabletek

Tabletki chemioterapeutyczne można przyjmować w domu. Tylko niektóre rodzaje chemioterapii dostępne są w formie tabletek. Należy pamiętać, że one także mogą mieć skutki uboczne.

Zrozumieć leczenie

Przed rozpoczęciem leczenia lekarz, pielęgniarka lub farmaceuta wyjaśni:

dlaczego jest ono potrzebne
jak często będzie stosowane
jego możliwe skutki uboczne
jak pacjent może czuć się po leczeniu.

Leczenie nie powinno się rozpocząć, jeśli pacjent nie rozumie, dlaczego jest stosowane i jakie może wywołać samopoczucie. Pacjent zostanie poproszony o podpisanie formularza, w którym stwierdza, że wyraża zgodę na leczenie i zdaje sobie sprawę z możliwych skutków ubocznych. Nazywamy go formularzem zgody.

Na spotkanie warto przyjść z osobą, która mówi zarówno po polsku, jak i po angielsku. Chociaż w szpitalu mogą być dostępni tłumacze, pacjent powinien postarać się poinformować szpital z wyprzedzeniem, jeśli chciałby skorzystać z ich pomocy.

Wiele osób niepokoi perspektywa chemioterapii. W takim przypadku pomocne może być zadanie lekarzowi, pielęgniarce lub farmaceucie pytań na temat leczenia.

Badania przed leczeniem

Przed leczeniem potrzebne są czasem pewne badania. Dzięki nim lekarze mogą sprawdzić, czy pacjent jest w stanie pozwalającym na rozpoczęcie leczenia. Badania te obejmują zwykle badania krwi, a czasem nerek lub serca. Niekiedy potrzebne są też prześwietlenia, badania tomograficzne lub USG. Pacjenta waży się również i mierzy. Czasem wykonuje się test ciążowy, jeżeli pacjentka może być w ciąży.

Przed każdym cyklem leczenia może zostać pobrana krew do badania. Może to mieć miejsce w dniu rozpoczęcia cyklu leczenia lub 1–2 dni wcześniej. Lekarz lub pielęgniarka sprawdza wyniki badania krwi i pyta o samopoczucie pacjenta od poprzedniego cyklu leczenia.

Gdzie odbywa się leczenie?

Leczenie zwykle odbywa się na oddziale dziennym lub szpitalnym. Czasami można przyjmować leki w domu. Lekarz, pielęgniarka lub farmaceuta poinformuje pacjenta, gdzie może przyjmować leki chemioterapeutyczne. Ważne jest, aby było to najbezpieczniejsze miejsce, w którym może odbywać się leczenie. Niekiedy trzeba dojeżdżać na leczenie. Jeśli pacjent potrzebuje pomocy w zakresie dojazdów do szpitala lub pokrycia ich kosztów, powinien porozmawiać z pielęgniarką.

Jak długo trwa leczenie?

Zazwyczaj można przyjmować chemioterapię dożylnie w tzw. trybie ambulatoryjnym. To oznacza, że po sesji chemioterapii nie trzeba zostawać w szpitalu na noc i można pójść do domu. Podanie leku lub leków może trwać od pół godziny do kilku godzin. Niektórzy pacjenci muszą pozostać w szpitalu przez krótki czas.

Zwykle kuracja (schemat leczenia) trwa kilka miesięcy. Zależy to od rodzaju nowotworu.

Zmiany programu leczenia

Na podstawie wyników badań lekarze sprawdzają skuteczność leczenia. W niektórych przypadkach leczenie trzeba opóźnić lub zmodyfikować, aby organizm zdążył się zregenerować. Lekarz porozmawia o tym z pacjentem.

Skutki uboczne

Chemioterapia może wywołać skutki uboczne, które pogarszają samopoczucie pacjenta. Jest to spowodowane tym, że wywiera ona także wpływ na zdrowe komórki organizmu. Większość skutków ubocznych traci na sile po zakończeniu leczenia, ale niektóre mogą utrzymywać się dłużej. Lekarz, pielęgniarka lub farmaceuta omawia z pacjentem możliwe skutki uboczne.

Skutki uboczne zależą od rodzaju leku. Niektórzy doświadczają znikomych skutków ubocznych, a inni – bardziej dotkliwych.

W niniejszej broszurze opisaliśmy najczęściej występujące skutki uboczne. Zachodzi małe prawdopodobieństwo, że jeden pacjent doświadczy ich wszystkich. W przypadku zauważenia skutków ubocznych, które nie zostały tutaj wymienione, lub w razie pytań dotyczących skutków ubocznych należy zwrócić się do swojego lekarza, pielęgniarki lub farmaceuty.

Pielęgniarka poda pacjentowi numery telefonów kontaktowych do szpitala, pod które można dzwonić, jeśli pacjent poczuje się źle lub będzie potrzebować porady. Można dzwonić przez całą dobę. Należy zapisać te numery w telefonie lub trzymać je w bezpiecznym miejscu.

Infekcje

Chemioterapia może obniżyć poziom białych krwinek. Niski poziom białych krwinek nazywany jest neutropenią. Taki stan zwiększa prawdopodobieństwo infekcji.

Należy natychmiast skontaktować się ze szpitalem, dzwoniąc pod otrzymany numer telefonu, jeśli:

temperatura ciała pacjenta przekracza 37,5°C (99,5°F)
pacjent nagle poczuł się źle, nawet mając prawidłową temperaturę ciała
temperatura ciała pacjenta spadła poniżej 36°C (96,8°F)
wystąpiły objawy infekcji takie jak:
- uczucie gorąca lub zimna
- dreszcze
- ból gardła
- kaszel lub uczucie duszności
- biegunka
- potrzeba częstego oddawania moczu.

Poziom białych krwinek zazwyczaj wraca do normy przed kolejnym cyklem leczenia. Przed kontynuacją chemioterapii wykonuje się badanie krwi. Jeśli poziom białych krwinek jest wciąż niski, lekarz może nieznacznie opóźnić podanie leków.

Niekiedy pacjent może otrzymywać zastrzyki z lekiem o nazwie G-CSF, który pomaga jego szpikowi kostnemu wytwarzać więcej białych krwinek.

Anemia

Chemioterapia może obniżyć poziom czerwonych krwinek. Taki stan może wywoływać uczucie zmęczenia i duszności. Należy poinformować lekarza lub pielęgniarkę, jeśli taki problem występuje. Chory może potrzebować dodatkowych czerwonych krwinek (transfuzji krwi). Lekarz może również podać leki, które pomogą organizmowi pacjenta wytworzyć więcej czerwonych krwinek.

Skłonność do siniaków i krwawienia

Leki chemioterapeutyczne mogą zmniejszyć liczbę płytek krwi. Płytki krwi to komórki, które biorą udział w krzepnięciu krwi. Siniaki lub krwawienia należy zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce. Dotyczy to krwawień z nosa lub dziąseł, wybroczyn lub wysypki na skórze. Niektórym pacjentom trzeba podać dodatkowe płytki.

Zmęczenie

Uczucie dużego zmęczenia jest często występującym skutkiem ubocznym. Często nasila się pod koniec leczenia. Może utrzymywać się przez jakiś czas po jego zakończeniu. Należy dużo odpoczywać. Warto też wykonywać łagodne ćwiczenia fizyczne, na przykład krótkie spacery. Jeśli zmęczenie wywołuje uczucie senności, nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn.

Mdłości lub wymioty

W trakcie leczenia chemioterapeutycznego pacjent może odczuwać mdłości. Lekarz przepisze leki przeciwwymiotne, aby pomóc zwalczyć to odczucie. Leki należy przyjmować ściśle według zaleceń lekarza, pielęgniarki lub farmaceuty. Jeśli nadal występują nudności lub wymioty, należy jak najszybciej skontaktować się ze szpitalem. Personel medyczny może udzielić porad i przepisać inny lek, który będzie skuteczniejszy.

Wypadanie włosów

Dla wielu osób ten skutek uboczny jest bardzo przygnębiający. Nie wszystkie leki chemioterapeutyczne powoduje wypadanie włosów. Niektóre powodują wypadnięcie części włosów. Inne mogą spowodować ich całkowitą utratę. Może to dotyczyć też włosów w miejscach innych niż głowa. Lekarz lub pielęgniarka wytłumaczą pacjentowi, co może się zdarzyć. Mogą także doradzić, jak należy dbać o włosy i skórę głowy. Pacjent może także zapytać o możliwość noszenia peruki lub treski/tupetu.

Wypadanie włosów zaczyna się zazwyczaj 2–3 tygodnie po rozpoczęciu leczenia. Czasami można zauważyć ten efekt już po kilku dniach. Włosy zwykle odrastają w ciągu kilku miesięcy po zakończeniu leczenia.

Czasem można ograniczyć utratę włosów dzięki chłodzeniu skóry głowy przy pomocy tzw. czepka chłodzącego. Zabieg ten obniża temperaturę skóry głowy podczas leczenia. Zastosowanie tego rozwiązania nie jest możliwe u każdego, ale można o nie zapytać lekarza lub pielęgniarkę.

Zaparcia

Chemioterapia może wywoływać zaparcia. Pomocne może okazać się picie dużych ilości płynów, spożywanie produktów zawierających dużo błonnika oraz wykonywanie łagodnych ćwiczeń fizycznych. Jeśli zaparcia nie ustępują, może wystąpić konieczność przyjęcia środka przeczyszczającego. Pacjent otrzyma go od swojego lekarza.

Biegunka

Chemioterapia może także wywoływać biegunkę. Lekarz lub pielęgniarka powiedzą pacjentowi, czy to może się zdarzyć w jego przypadku. Poinformują go też, kiedy powinien skontaktować się ze szpitalem, jeśli do tego dojdzie. Pewne lekarstwa mogą pomóc złagodzić ten stan. Ważne jest, aby w przypadku wystąpienia biegunki pić dużo płynów.

Ból jamy ustnej

Podczas leczenia jama ustna może boleć, wysychać lub mogą pojawić się w niej małe wrzody. Pomocne może być picie dużej ilości płynów i delikatne czyszczenie zębów miękką szczoteczką.

Należy unikać spożywania gorących i pikantnych potraw, które mogą podrażnić jamę ustną. Jeśli jama ustna boli, należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę. Sprawdzą, czy nie ma objawów infekcji, i mogą zalecić płyn do płukania ust lub lek.

Utrata apetytu

Niektóre osoby przechodzące chemioterapię tracą apetyt. Stan taki może utrzymywać się przez kilka dni lub dłużej. Jeśli pacjent uważa, że je za mało lub jeśli traci na wadze, powinien zgłosić to lekarzowi lub pielęgniarce. Mogą oni doradzić, jak zwiększyć apetyt i zachować odpowiednią wagę.

Zmiana smaku

Pacjent może zauważyć, że jedzenie inaczej smakuje. Niektóre osoby czują w ustach osobliwy posmak. Pomocne może być ssanie cukierków smakowych bez cukru lub o smaku miętowym. Normalny smak powraca zazwyczaj po zakończeniu terapii.

Wpływ na nerwy

Niektóre leki chemioterapeutyczne mogą uszkodzić nerwy. Może to spowodować drętwienie, mrowienie lub ból. Objawy takie są odczuwane zwykle w palcach rąk lub stóp. Jeśli pojawi się takie uczucie, należy zgłosić je lekarzowi lub pielęgniarce. Zazwyczaj stan ten ustępuje po zakończeniu leczenia. U niektórych osób może utrzymywać się dłużej.

Ważne jest, aby natychmiast zawiadomić swojego lekarza o złym samopoczuciu lub występujących poważnych skutkach ubocznych, nawet jeśli nie są one wymienione w niniejszej broszurze.

Inne ważne informacje

Zakrzepy krwi

Zarówno nowotwór, jak i chemioterapia mogą zwiększyć ryzyko powstania zakrzepu. Zakrzep krwi może wywołać następujące objawy:

ból, zaczerwienienie lub opuchliznę nogi lub ramienia
duszności lub kaszel
ból w klatce piersiowej.

Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpią którekolwiek z tych objawów. Zakrzepy są groźne, jednak lekarz może je zwalczyć za pomocą leków. Lekarz lub pielęgniarka mogą udzielić więcej informacji na ten temat.

Inne leki

Niektóre leki mogą wpływać na chemioterapię lub być dla pacjenta szkodliwe w trakcie chemioterapii. Dotyczy to również leków kupowanych w sklepie lub aptece. Należy poinformować lekarza o wszelkich przepisanych lub przyjmowanych lekach, w tym preparatach witaminowych, lekach ziołowych i preparatach wspomagających.

Płodność

Leczenie może mieć wpływ na możliwość zajścia w ciążę lub zostania ojcem. Jeśli osobę poddawaną chemioterapii to niepokoi, powinna porozmawiać o tym z lekarzem lub pielęgniarką przed rozpoczęciem leczenia.

Antykoncepcja

Lekarz doradzi, aby podczas niektórych rodzajów leczenia nie zachodzić w ciążę albo nie zapładniać partnerki. Chemioterapia może uszkodzić rozwijający się płód. Niezwykle istotne jest, aby podczas leczenia stosować antykoncepcję.

Stosunki seksualne

Jeśli do zbliżenia seksualnego dojdzie w pierwszych dniach po podaniu leków chemioterapeutycznych, należy użyć prezerwatywy lub koferdamu. Takie rozwiązanie chroni partnera lub partnerkę przed lekami chemioterapeutycznymi. Jeśli pacjent ma obawy związane z tą kwestią, może porozmawiać o tym z lekarzem lub pielęgniarką.

Karmienie piersią

W trakcie leczenia oraz przez jakiś czas po jego zakończeniu chora nie powinna karmić piersią. Jest to spowodowane faktem, iż leki chemioterapeutyczne mogą przedostać się do organizmu dziecka z mlekiem matki.

Wizyty lekarskie i leczenie dentystyczne

Jeśli pacjent musi zgłosić się do szpitala z innej przyczyny niż nowotwór, zawsze należy poinformować lekarzy i pielęgniarki, że przechodzi on chemioterapię. Należy podać nazwisko onkologa, który jest lekarzem prowadzącym, aby personel szpitala mógł się z nim skonsultować.

Należy porozmawiać z lekarzem onkologiem lub pielęgniarką, jeśli potrzebne jest leczenie stomatologiczne. Zawsze należy poinformować stomatologa o przyjmowanej chemioterapii.

Szczepienia

Szczepienia mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia niektórych zakażeń. Lekarze zazwyczaj zalecają, aby osoby cierpiące na nowotwór zaszczepiły się przeciwko grypie i koronawirusowi. Są to szczepionki inaktywowane, które mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka zakażenia. Osoby z osłabionym układem odpornościowym mogą je otrzymać, ponieważ nie są to szczepionki żywe.

Jeśli układ odpornościowy jest słaby, należy unikać szczepionek żywych. Jest to spowodowane tym, że mogą one wywołać złe samopoczucie.

Podróże

Jeśli podczas leczenia pacjent planuje wyjechać za granicę, powinien powiedzieć o tym lekarzowi lub pielęgniarce. W trakcie leczenia nie można podawać niektórych szczepień. Personel medyczny sprawdzi także, czy podróż samolotem będzie dla pacjenta bezpieczna.

Należy pamiętać o tym, żeby szczególnie uważać na słońcu. Niektóre leki chemioterapeutyczne mogą zwiększyć niebezpieczeństwo poparzenia skóry.

Praca w trakcie chemioterapii

Podczas przyjmowania chemioterapii chory może być zmuszony wziąć wolne w pracy. Niektóre osoby muszą nadal pracować z powodów finansowych. Lekarz lub pielęgniarka udzielą porad w tym zakresie i poinformują o dostępnych formach wsparcia. Mamy informacje na temat pracy osób chorych na nowotwór oraz na temat świadczeń przysługujących w przypadku niezdolności do pracy.

Właściwa opieka i wsparcie dla pacjentki

Jeśli ktoś ma raka i nie mówi po angielsku, może się obawiać, że to wpłynie na jego leczenie i opiekę. Zespół opieki zdrowotnej powinien jednak zaoferować każdej osobie poziom opieki i wsparcia oraz informacje, które spełniają jej potrzeby.

Wiemy, że czasami ludzie mogą doświadczać dodatkowych trudności, próbując uzyskać właściwe wsparcie. Na przykład jeśli ktoś pracuje zawodowo lub ma rodzinę, może być mu trudno znaleźć czas, aby zgłaszać się na wizyty w szpitalu.

Może także martwić się o pieniądze i koszty dojazdu. Wszystko to może wywoływać stres i można nie wiedzieć, jak sobie z tym poradzić.

Osobom z rakiem oferujemy także dotacje od fundacji Macmillan. Są to jednorazowe kwoty pieniędzy, które można przeznaczyć na takie wydatki, jak parking szpitalny, przejazdy, opiekę nad dziećmi czy rachunki za ogrzewanie.

Nasza bezpłatna linia wsparcia 0808 808 0000 może zaoferować w języku pacjenta poradę dotyczącą jego sytuacji. Można porozmawiać z pielęgniarkami, doradcami finansowymi, doradcami zajmującymi się świadczeniami społecznymi czy pracą zawodową.

Jak organizacja Macmillan może pomóc

W Macmillan wiemy, jak diagnoza raka może wpłynąć na całe życie pacjenta i dlatego jesteśmy tu, aby wspierać chorych.

Telefoniczna linia wsparcia organizacji Macmillan

Dostępna jest pomoc tłumaczy, więc można skontaktować się z nami w swoim języku ojczystym. Wystarczy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się rozmawiać. Możemy odpowiedzieć na pytania natury medycznej, przekazać informacje na temat wsparcia finansowego lub po prostu wysłuchać pacjenta, jeśli chce z kimś porozmawiać. Nasza bezpłatna, poufna linia telefoniczna jest czynna 7 dni w tygodniu w godzinach od 08:00 do 20:00. Jej numer to 0808 808 0000.

Witryna internetowa Macmillan

W naszej witrynie można znaleźć mnóstwo informacji w języku angielskim na temat nowotworów. Mamy również więcej informacji w innych językach na stronie macmillan.org.uk/translations.

Możemy również przetłumaczyć informacje na życzenie pacjenta. Wystarczy napisać do nas wiadomość e-mail na adres cancerinformationteam@macmillan.org.uk o tym, co jest potrzebne.

Centra informacji

Nasze centra informacji i wsparcia są zlokalizowane w szpitalach, bibliotekach i punktach mobilnych. Zachęcamy do wizyty w takim centrum, gdzie można zasięgnąć informacji i porozmawiać z kimś w cztery oczy. Najbliższe centra można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/informationcentres lub dzwoniąc pod nasz numer 0808 808 0000.

Lokalne grupy wsparcia

W grupie wsparcia można porozmawiać z innymi osobami zmagającymi się z chorobą nowotworową. Informacje na temat swoich lokalnych grup wsparcia można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/supportgroups lub dzwoniąc pod numer 0808 808 0000.

Społeczność internetowa Macmillan

Można także porozmawiać z innymi osobami chorującymi na nowotwór przez Internet na stronie macmillan.org.uk/community, która dostępna jest przez całą dobę. Można podzielić się swoim doświadczeniem, zadać pytania lub poczytać wpisy innych osób.

Słowniczek

Słowo	Po angielsku	Uproszczona wymowa angielska	Znaczenie
Białe krwinki	White blood cells	Łajt blad sels	Komórki krwi zwalczające infekcje.
Biegunka	Diarrhoea	Dajorija	Miękki lub wodnisty kał. Trzeba wówczas korzystać z toalety częściej niż zwykle lub bardzo pilnie. Może także występować ból brzucha.
Cewnik centralny	Central line	Sentral lajn	Cienka rurka umieszczona w żyle na klatce piersiowej. Podaje się za jej pomocą chemioterapię. Jedna z jej końcówek znajduje się na zewnątrz organizmu.
Czerwone krwinki	Red blood cellsd	Red blad sels	Komórki krwi przenoszące tlen w organizmie.
Guz	Tumour	Tjumor	Grupa komórek, które rozwijają się w nieprawidłowy sposób. Nieprawidłowe komórki namnażają się i tworzą guz.
Kaniula centralna	PICC line	Pik lajn	Cienka rurka umieszczona w żyle na ramieniu. Podaje się za jej pomocą chemioterapię. Jedna z jej końcówek znajduje się na zewnątrz organizmu.
Komórki	Cells	Sels	Małe cegiełki, które tworzą organy i tkanki ciała.
Leczenie chirurgiczne	Surgery	Serdżery	Inaczej: operacja chirurgiczna.
Łagodny	Benign	Benajn	Guz, który nie jest nowotworem złośliwym i nie może rozprzestrzeniać się w organizmie.
Płytki krwi	Platelets	Plejtlets	Płytki krwi to komórki, dzięki którym krew krzepnie.
Radioterapia	Radiotherapy	Radioferapi	Metoda leczenia polegająca na stosowaniu promieni rentgenowskich o dużej energii w celu niszczenia komórek nowotworowych.
Skutki uboczne	Side effects	Sajd ifekts	Niepożądane skutki leczenia nowotworu. Na przykład utrata włosów, nudności lub zmęczenie. Większość skutków ubocznych ustępuje po zakończeniu leczenia.
Układ chłonny (limfatyczny)	Lymphatic system	Limfatik system	Sieć naczyń i gruczołów w całym organizmie, która pomaga w zwalczaniu infekcji.
Wyleczenie	Cured	Kjurd	Stan, w którym w organizmie nie ma już komórek nowotworowych.
Zaparcia	Constipation	Konstipejszyn	Bolesność lub trudności związane z wypróżnianiem się. Mogą polegać na rzadszym niż zwykle wypróżnianiu się lub na tym, że kał może być twardy i grudkowaty.
Złośliwy	Malignant	Malignant	Guz nowotworowy, który może rozprzestrzenić się w organizmie.

Więcej informacji w języku polskim

Dysponujemy informacjami w języku polskim na następujące tematy:

Sposoby radzenia sobie z rakiem
Nowotwór a koronawirus

Opieka nad osobami chorymi na nowotwór w Wielkiej Brytanii

Świadczenia dla osób cierpiących na nowotwór

Problemy żywieniowe a nowotwory

U schyłku życia

Opieka zdrowotna dla uchodźców i osób ubiegających się o azyl

Zdrowe żywienie

Pomoc finansowa dla osób cierpiących na nowotwór

Jeśli zdiagnozowano nowotwór

Osoby LGBTQ+ i nowotwory

Sepsa (posocznica) a nowotwory

Skutki uboczne leczenia nowotworu

Zmęczenie (znużenie) a nowotwór
Rodzaje nowotworów
Rak piersi

Rak szyjki macicy

Nowotwór jelita grubego

Nowotwór płuc

Nowotwór prostaty (gruczołu krokowego, stercza)
Metody leczenia
Chemioterapia

Radioterapia

Zabieg chirurgiczny

Aby przejrzeć te informacje, należy wejść na stronę:macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish

Źródła i podziękowania

Niniejsza broszura informacyjna została napisana oraz zredagowana przez zespół Cancer Information Development organizacji Macmillan Cancer Support. Została ona przetłumaczona przez profesjonalne biuro tłumaczeń.

Informacje zawarte w niniejszej broszurze zostały opracowane na podstawie publikacji Zrozumieć chemioterapię wydanej przez organizację Macmillan. Możemy przesłać egzemplarz tej publikacji, ale jej pełna treść jest dostępna tylko w języku angielskim.

Przestawione tutaj informacje zostały sprawdzone przed ekspertów i zatwierdzone przez profesora Tima Ivesona, specjalistę onkologa i głównego redaktora medycznego organizacji Macmillan.

Dziękujemy także osobom dotkniętym chorobą nowotworową, które pomogły w redagowaniu tych informacji.

Nasze informacje są przygotowywane na podstawie najnowszych dowodów naukowych. Aby uzyskać więcej informacji na temat źródeł, z których korzystamy, prosimy skontaktować się z nami, pisząc na adres: cancerinformationteam@macmillan.org.uk.

Zredagowano: 2022 r.

Następna planowana redakcja: 2025 r.

MAC12464_Polish

Dokładamy wszelkich starań, aby przekazywane przez nas informacje były dokładne i aktualne, jednak nie mogą one zastąpić specjalistycznej porady lekarskiej udzielonej konkretnemu pacjentowi. W zakresie dopuszczonym przez prawo organizacja Macmillan nie ponosi odpowiedzialności w związku z wykorzystaniem jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszej publikacji, informacji od osób trzecich ani informacji zawartych na podanych stronach internetowych lub do których przedstawiono odnośniki.

© Macmillan Cancer Support 2022. Organizacja charytatywna zarejestrowana w Anglii i Walii (261017), Szkocji (SC039907) oraz na Wyspie Man (604), działająca także w Irlandii Północnej. Adres siedziby: 89 Albert Embankment, London, SE1 7UQ.